Deniz Ticareti Hukuku

Deniz Ticareti Hukuku Nedir? Kapsamı nedir?

Deniz hukuku, deniz ve okyanus sularının kullanımı ile ilgili konularda ortaya çıkan hukuki sorunlar ile ilgilenen hukuk dalıdır. Deniz ticareti hukuku ise gemiler ve gemilerin denizde seyrüseferine ilişkin hukuki işlemleri düzenleyen hukuk dalıdır. Bir başka tanıma göre Gemi, gemi adamları ve taşınan insan veya yükün güvenliği ve güvenilirliği konularında ortaya çıkan sorunların kurallara bağlanması deniz ticareti hukukunu oluşturmuştur.    

 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen Deniz Ticaret Hukukunu tam olarak anlamak ve uygulamak için öncelikle Deniz Hukuku anlamında gemi kavramının ne olduğunun bilinmesi gerekmektedir. Çünkü Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen tanıma uymayan gemiler bakımından bu kanun hükümleri uygulanmaz.

“Tahsis edildiği amaç, suda hareket etmesini gerektiren, yüzme özelliği bulunan ve pek küçük olmayan her araç, kendiliğinden hareket etmesi imkânı bulunmasa da bu Kanun bakımından “gemi” sayılır.

“Suda ekonomik menfaat sağlama amacına tahsis edilen veya fiilen böyle bir amaç için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin adına veya hesabına kullanılırsa kullanılsın “ticaret gemisi” sayılır. “

Deniz Ticareti Hukuku’nun kapsamı da böylelikle Türk Ticaret Kanunu’nun 5. Kitabında belirlenmiştir. Bu kanunun 935. Maddesinde uygulama alanları belirlenmiştir.

MADDE 935- “(1) Aksini öngören kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunun deniz ticaretiyle ilgili hükümleri ticaret gemileri hakkında uygulanır.

(2) Ancak, bu Kitabın; a) “Gemi”, “Kaptan”, “Gemi Alacakları” ve “Cebrî İcraya İlişkin Özel Hükümler” başlıklı Kısımları, “Çatma” ve “Kurtarma” başlıklı Bölümleri, deniz alacaklarına karşı sorumluluğun sınırlanması hakkındaki hükümleri ile donatanın, gemi adamlarının kusurundan doğan sorumluluğuna ilişkin 1062 nci maddesi, yatlar, denizci yetiştirme gemileri gibi sadece gezinti, spor, eğitim, öğretim ve bilim amaçlarına tahsis edilmiş gemilere,

1. b) “Çatma” ve “Kurtarma” başlıklı Bölümleri, deniz alacaklarına karşı sorumluluğun sınırlanması hakkındaki hükümleri ile donatanın, gemi adamlarının kusurundan doğan sorumluluğuna ilişkin 1062 nci maddesi, münhasıran bir kamu hizmetine tahsis edilen Devlet gemileriyle donanmaya bağlı harp gemilerine ve yardımcı gemilere,
2. c) Bayrak şahadetnamesi ile ilgili 944 üncü maddenin ikinci fıkrası ile 945, 947, 948 ve 949 uncu maddeleri, sicille ilgili 955, 956, 973 ve 991 inci maddeleri, kanuni ipotekle ilgili 1013 üncü maddesi ve yapı hâlinde bulunan gemiler üzerindeki haklarla ilgili 1054 ilâ 1058 inci maddeleri yabancı bir devlet veya onun vatandaşları adına Türkiye’de yapılmakta olan gemilere de, nitelikleri ile bağdaştığı ölçüde, uygulanır.”

 Ancak unutulmamalıdır ki deniz ticareti hukuku milletlerarası bir özelliğe sahiptir ve yalnızca Türk Ticaret Kanunu kapsamında açıklanamaz. Ülkemizin taraf olduğu birçok uluslararası sözleşmeyle çoğu konu düzenlenmiş, ülkeler ve deniz ticaretçileri için konular sözleşme ve mevzuatlarla hukuki korumalara kavuşmuşlardır. Türkiye’nin de taraf olduğu sözleşmelerden başlıcaları şunlardır; “Montreux Sözleşmesi, Deniz Ticaret Vasıtalarının Rehni ve İmtiyazı ile İlgili Bazı Kaidelerin Tevhidi Hakkında Milletlerarası Sözleşme, Gemi Sahiplerinin Sorumluluklarının Tahdidi ile İlgili Bazı Kaidelerin Tevhidi Hakkında Milletlerarası Sözleşme, Konşimentoya Müteallik Bazı Kaidelerin Tevhidi Hakkında Milletlerarası Sözleşme”

 

Hizmetler ve Uyuşmazlıklar

Deniz yolu ile taşınan eşyalar bütünü navlundur. Bedel karşılığında bu taşıma işleminin ifasını konu alan ticari sözleşmelere ise Navlun Sözleşmesi denmektedir. Navlun Sözleşmelerinin hazırlanması ve hazırlanıp uygulamaya konulduktan sonraki aşamasıyla ilgili durumlar deniz ticaretinin çok önemli bir parçasıdır.

Ofisimiz Deniz Ticareti Hukuku konusunda verilen başlıca; kiralama ve satış (MOA ve diğer ilgili belgeler) sözleşmelerinin hazırlanması konusunda, her türlü liman ve ilgili birimler nezdinde iş takibi, mücbir sebep riskleri, teminat verilmesi, navlun ve ölü navlun konuları, nakliye anlaşmaları ve müvekkillerinin ulusal ve uluslararası mevzuatlara uyumu konusunda da hukuki destek ve danışmanlık hizmetleri vermektedir.

Ayrıca ofisimiz tarafından, güvensiz liman ve rıhtım iddiaları, kiracılar tarafından kira veya navlun ödenmemesi, akreditif anlaşmazlıkları, gemi sahiplerinin sorumlulukları, kargo anlaşmazlıkları ve sözleşme şartlarına uyulmaması hallerinde gemilere el konulması hususları ile müşterek avarya ve çatma halleri de dâhil olmak üzere P&I kulüplerine, gemi sahiplerine, işletmelerine ve gemi acentelerine hukuki destek vermektedir.

Ekibimiz, Bakanlık ile çalışma konusunda da tecrübeye sahip olup, yapı ruhsatı, kıyı tesisi geçici işletme izni, geçici işletme izin belgesi, geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi, iş yeri açma ve izin ruhsatı, özel güvenlik izin belgesi, liman tesisi uyumluluk belgesi, atık kabul tesisi muafiyet belgesi, ÇED gerekli değildir sertifikası, gürültü değerlendirmesinden muafiyet belgesi, işletme belgesi, marka yenileme belgesi gibi tüm izinlere ilişkin belge ve dokümanların takibi konularında hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sunmaktadır.

Deniz Ticareti Hukuku ve Sigorta

Deniz Ticareti Hukuku, Sigorta Hukukundan bağımsız ele alınamaz. Tarihsel süreç içerisinde deniz ticaretindeki risklerin olumsuz sonuçlarının hafifletilmesi için sigorta hukukuyla yoğun temas içindedir.

Bu ilişkinin ortaya çıkmasında; “denizin ve deniz yolculuğunun zararlarının ve tehlikelerinin büyük olması, gemi ve yükün değerinin büyük olması, denizde taşıma tekniği ve bu teknikte meydana gelen değişmelerin önem arz ettiği” nedenleri etkili olmuştur.

Deniz Ticareti Hukuku alanında iş yapan kişiler ve şirketlerin ihtiyaç duyabileceği sigortalar şunlardır; “Koruma ve Tazmin Sigortası (P&I), Tekne ve Makine Sigortası (H&M), Yük Sigortası (Cargo Insurance), Harp ve Grev Sigortası (War& Strike Insurance), Kira Kaybı Sigortası (Loss of Hire Insurance), Korsanlık Sigortası (Kidnap&Ransom), Navlun, Demoraj ve Savunma Sigortası (FD&D)”

 

Sonuç

Deniz Ticareti Hukuku uzmanlık ve tecrübe gerektiren bir alan olup herhangi bir uyuşmazlığı dikkatlice inceleme gerektirmektedir. Ekibimiz alanında uzman kişilerle ve öğretim üyeleriyle de çalışmakta olup deniz ticareti hukukunun her alanında hukuki danışmanlık ve dava takip hizmeti vermektedir.